Dêrik: Dagirkirina Cerablûsê dê bibe bela serê wan
ERDOGAN ALTAN
MINBIC (DÎHA) - Endamê Rêveberiya Navendî ya TEV-DEM'ê Ferhad Dêrik, diyar kir ku dagirkirina Cerablûsê ya ji hêla hikûmeta AKP'ê û Erdogan ve dê bibe bela serê wan û yên ku destur dane wan. Dêrik, destnîşan kir ku gelê Babê jî wek e gelê Minbicê dixwaze ew û bajarê wan bêne rizgarkirin.
Endamê Rêveberiya Navendî ya Tevgera Civaka Demokratîk (TEV-DEM) Ferhad Dêrik, der barê geşedanên dagirkirina Cerablusê ya ji hêla artêşa tirk û çeteyên girêdayên wî, vekirina korîdora navbêra Cerablûs û Ezazê, ji bo çareserkirina pirsgirêka bakurê Suriyeyê ku Bab ciheke girîng dilîze de ji DÎHA'yê re axivî. Dêrik, destnîşan kir ku dagirkirina Cerablûsê wê bibe belayê serê xwediyê dagirkeran û piştevanên wan.
'Armanca dagirkirina Cerablus ji bo bi hêsanî karibe destdirêjiyê deskeftiyên Rojava bike ye'
Dêrik, balkişand ser dagirkirina Cerablûsê ya ji hêla hikûmeta AKP, Erdogan û çeteyên girêdayên wî û da zanîn ku armanca dewleta tirk a dagirkirina axa Suriyeyê, çend sedemên xwe hene. Dêrik, destnîşan kir ku destpêkê dewleta tirk armanca xwe ya sereke ew e ku axa Rojavayê dagir bike û destdirêjiyê deskeftiyên Rojava bike. Dêrik, anî ziman ku çawa Tirkiye di dîrokê de bi dagirkirina axa derdorên xwe ku siyaseta xwe li ser vê ava kiriye û li ser dagirkeriyê xwe bi hêz kiriye, vê carê jî dixwaze bi dagirkirina bakurê Suriyeyê û Rojava siyaseta xwe bide meşandin. Dêrik, wiha got: "Çawa ku 500 sal berê bi şerê Mercîdabiqê Osmaniyan bi awayek dagirkerî dest bi êrîşî Rojhilata Navîn kir, di 1974'an de dagirkirina Kibrisê kir, çawa di 1991'î de başûrê Kurdistanê dagir kir, carê jî dixwaze di bin navê şerkirina hemberî DAIŞ, di bin navê piştgiriya komên 'çekdar' ên opozisyonê Suriyeyê dest bi vê pêngava dagirkirinê kir."
'Her hêzek dixwaze li Suriyeyê para wan hebe'
Dêrik, destnîşan kir ku sedema din a vê dagirkirinê jî ew e bi temamî li hemberî gelê kurd ev dagirkerî tê kirin û ev tişt gotin: "Ev dakirkirin xuya ye ku bi hevpeymana navbêra hêzên dagirker ên rejîma Baas, Îran û Tirkiye re, her wiha bi erêkirina Rusya û Amerîkayê çêbûye. Ev yek jî li hemberî projeya çareserkirina pirsgirêka li Suriyeyê ya ji hêla hêza kurd ve daniye holê, hatiye kirin. Niha her hêzek dixwaze di nava vê alozî û qrîza li Suriyeyê ya hatî kurkirin, para xwe hebe."
'Wê poşman bibin'
Dêrik, got ku li gor nêrîna wan ev dagirkeriya çêbûye dagirkeriyek normal nîne û wiha pê de çû: "Ev dagirkerî ne wek e dagirkeriyê ya di dîrokê de çêbûye, ji ber ku şert û mercên niha ya Rojhilata Navîn pir cuda ye. Ew hêzên ku bi vê mudaxeleyî ango bi vê dagirkeriyê dixwazin pêşî li çareserkirina pirsgirêka kurd bigirin, em dibêjin ew jî şaş in. Ev hêzên dagirker ên li ser Kurdistanê, weke van dizên ku di nava hev de tifaq kirine. Yanî dê tu caran ev diz dê bi hev û din re negihijin serî û encamek. Rejîma Baas, Îran û Amerîka û Rusya jî ku pêşî li vê dagirkirina Tirkiye ya li Cerablûsê vekirine, wê poşman bibin. Ji ber ku ev çeteyên bi Tirkiye û Tirkiye bixwe dê bibe bela serê van hêzan, wê bibin bela serê gelan jî. Ji ber ku hedefa Tirkiyeyê ne çareserkirina pirsgirêka Suriyeyê ye, an jî hedef ne piştgirîdayîna muxalifên Suriyeyê ne. Hedefa Tirkiyeyê, ne destekdayîna Rejîma Baas û Îranê ye. Hedefa yekemîn a Tirkiyeyê ew e mudaxeleyê çareserkirina pirsgirêka bakurê Suriyê û Rojavayê Kurdistanê ye, deskeftiyên gelên bakurê Suriyeyê ye. Em pir dur neçin hema li dîroka çend salên dawî binêrin vê yekê her kes bibîne. Yanî siyaseta xwe jî hemû li ser vê esasî dimeşîne, kom dike. Lê tenê bila her kes li siyaset û şerê ku niha li bakurê Kurdistanê diqewime, polîtîkayeke komkujî ya li ser gelê kurd, bi înkar û îmhayê binêrin, Tirkiye hatiye ber hilweşandinê. Eger nikaribe pirsgirêka nava Tirkiyeye, li bakurê Kurdistanê çareser bike, gelo wê çawa pirsgirêkên li Suriyeyê çawa çareser bike?"
'Tirkiye dixwaze bi vê dagirkeriyê aloziya nava xwe veşêre'
Dêrik, anî ziman ku eger hikûmeta AKP'ê an jî Erdogan, dixwaze bi mudaxelekirina Suriyeyê re pirsgirêkên navxwe ku nikare çareser bike serî bigire, komkujiyê dike serî bigire, vê yekê dike, an jî ji bo hinek piştgirî bigire ji bo pirsgirêka xwe ya hundirîn çareser bike vê dagirkeriyê dike, em dibêjin ketiye nava hesabeke şaş. Dêrik, derbirî ku ji ber ku her çiqas biçe dê ev pirsgirêk dê mezintir bibe û ev pirsgirêk ne tenê li hundirê Tirkiyê bimîne, wê li Rojhilata Navîn belav bibe, wê heta di cîhanê jî belav bibe. Dêrik, wiha got: "Îro yê muxalefetiya Suriyeyê anî ber vê zinarî û serserkî berdide jî dîsa Tirkiye bixwe ye. Yanî bila ew hêzên ji xwe re dibêjin 'em hêzên muxalif ên Suriyeyê ne' bila baş zanibin ji hêla Tirkiyeyê ve têne xapandin."
'Ev rewş dê qrîzê kûrtir bike'
Dêrik, destnîşan kir ku îro rejima Tirkiyeyê, hikûmeta AKP'ê ya Erdogan, muxalefeta Suriyeyê difiroşe, kirîn û firotinê dike û wiha berdewam kir: "Niha dixwaze hemû Suriyeyê bide rejîma Baas ku ji bo vê dagirkeriya korîdorê qebûl bike. Lê bes wê ev bibe bela serê Tirkiyeyê, rejîma Baas û wê bibe bela serê muxalefetê jî. Ji ber vê yekê ketine riyeke şaş. Lewra êdî gelên Rojhilata Navîn xwe nas kirine, kî/ê dixwaze çi bike ji hev derdixe. Êdî gelên Rojhilata Navîn, bi siyaseta Tirkiyeyê, an jî hêzên dagirker û rejîmên despotîk nema bên xapandin. Ji ber vê yekê ye em dibêjin ev hêzên dagirker ên li ser Kurdistanê wê xwe bi xwe li hev bikevin. Ji ber Tirkiye ketiye rewşekî ku wehşekî ji bo xwe xilas bike êrîşî her tiştî dike. Ev jî ji bo wan dê nebaş bibe, ji ber ku dê berjewendiyên her kesî xira bibe. Wê demî ne rejîma Baas ne Îran dê nikaribe pêşî li mudaxeleya Tirkiyeyê bigire, ev jî dê bibe sedem li hemberê hev derkevin dîsa. Eger Tirkiye difikire xwe nêzîkî Rusya bike û ji Amerîka dûr bixe, siyasetek wisa bimeşîne jî dê ev jî Tirkiyeyê ji vê qrîzê xilas nake. Ji ber ku tiştê Tirkiyê kirî, ne berjewendiyê Rusya ne jî yê Amerîka diparêze. Ev dagirkeriya Tirkiyê bibe sedem ku navbêra Rusya û Amerîka de pirsgirêk derkeve. Tiştê niha diqewime, aloziya Suriyeyê kurtir dike."
'Gelên heremê çawa rejîma Baas qebûl nekir dê dagirkeriya Tirkiye jî qebûl neke'
Dêrik, anî ziman ku gelên li Suriyeyê, rejîma Baas a dagirker qebûl nake, dagirkeriya Tirkiyeyê jî qebûl nake, ji ber ku di nava gelan de hişmendiya parastina wekheviya gelan, xwe bi xwe birêvebirin derketiye pêş. Dêrik, van tiştan got: "Gelên bakurê Suriyeyê û hemû Suriyeyê dizanin ku rejîma Suriye û Tirkiye tenê berjewendiya desthiladariya xwe, yanî berjewendiyê gelan naparêzin, ji ber vê yekê ne mimkune vê yekê qebûl bikin. Êdî ew siyaseta wan a oldarî, mezhepdarî, tenê berjewendiya xwe parastin, îflas kiriye, ji hêla gelan ve nayê pejirandin. Eger wisa bûya projeya Tirkiye ya herî baş DAIŞ bû, lê ev projeya ku li gorî wan a herî başbû li hemberê hişmendiya wekhevî, yekbûna gelan li bin ket. Ne wisa bûya Tirkiye wisa zû bi zû dê mudaxele nadikir, lê dît ku projeya wan a bi hêzên din ên navneteweyî re derxistin DAIŞ, têk çû êdî nan jê re namîne, bi lez mudaxele kir û dagirkeriya xwe pêk anî. Ji ber vê yekê ev dagirkirin wê bibe bela serê xwediyê dagirkirî yanî dagirkeran, her wiha dê bibe bela serê hêzên ku bi dagirkeran re bûne mutefîq jî. Her çiqas ku Tirkiye bi van çeteyên opozisyonê re Cerablûs û korîdorekî dixwazin vekin, bi DAIŞ'ê re li hev kirin û dewir teslîm girtin, tê gel wan qebûl neke. Çima em dibêjin dewir û teslim girtin, ji ber ku ew serçeteyên DAIŞ'ê niha di nava çeteyên bi Tirkiyeyê re ne. Çima em dibêjin dê gel wan qebul neke, ji ber ku gelên herêma bakurê Suriyeyê rejîma Baas qebûl nekir. Ji ber vê yekê ne mimkun e ku rejîma Tirkiye jî qebul bike.
'Meclîsa Cerablus belavokek li hemberê tirkan belav kir'
Dêrik, diyar kir ku Tirkiye niha dixwaze Hêzên Suriyeya Demokratîk (QSD) weke "tenê kurd in, gelê ereb qebul nakin" nîşan bide û bi vê awayî dixwaze nakokiyê di navbêra kurd-ereb, kurd-tirkmenan derbixe û gelan li ser vê polîtîkayê qanî bike, êdî ev ne mimkûn e, tam dê berovajî çêbibe û gel dê wan qebûl nekin. Dêrik, ev agahiyan da: "Ji ber ku niha Meclîsa Sivîl a Cerablusê li hemberê çeteyên bi Tirkiyê re ne belavok belav kirine û dibêjin 'Tirkiye dixwaze Cerablûsê bixe binê dagirkeriya Sultan Murat û di nava gelên di Cerablûsê de nakokiyê derbixe'. Ji ber vê yekê jî çawa projeya rejîma Baas, opozîsyonê û hêzên çeteyên di Suriyê de hene ku ya gelan li hember hev derdixin, berê gelan dide hev bi ser neket, dê ev projeya Tirkiyeyê jî ku heman dişibe projeya wan tenê rêbazê wî guherandiye, dê bi ser nekeve."
'Gelê heremê îradeya xwe di pergala federalîzma demokratîk de dibîne'
Dêrik, balkişand ser daxwaz û bangawaziyên gelên herêma Şehbayê ku dixwazin QSD wan ji bin dagirkeriya çeteyan rizgar bikin û ev tişt got: "Gel êdî îradeya xwe di aliyê leşkerî de xwe di QSD'ê de di hêla siyasî de jî di MSD'ê de û pergala federalîzma demokratîk de dibîne. Her çiqas biçe dê bi zêdetir beşdarbûna vê pergalî re ev pergal pêştetir bibe. Ji ber ku êdî gel niyeta ew hêzên desthiladar û dagirker, çi Tirkiye dibe, çi rejîma Baas, çi Îran dibe baş dizanin û dê neyên lîstikên wan. Ji ber ku gelên heremê her tim mînakên xweseriya demokratîk ên wek e Girê Spî çêbûye, yên li Hesekê çêbûye û heremên din ên hatine rizgarkirin çêbûye, dixwazin. Gelê Hesekê gihiştin qeneatekî ku rejîma Baas û Îran gelê ereb naparêzin, tenê ji bo berjewendiya rejîma xwe, ango desthiladariya xwe ne. Dîtin ku çiqas DAIŞ ji bo gelê ereb xeter bû rejîma Baas jî ewqas xeter e. Dîsa li Girê Spî, îro piştî rizgarkirina Minbicê sîstemek demokratîk çêdibe, her gel, pêkhateyên di wî bajarî de xwe di meclîsê de dibîne û ew xwe bi xwe bajar birêve dibin. Ji ber ku gelên li van herêman hebûna xwe di vê projeya pergala Federalîzma Demokratîk a Bakurê Suriyê de dibîn in. Lewra pêşeroja Suriyê jî di vê projeyî de ye."
'Gelê Babê dê dagirkeriya çete û Tirkiyeyê qebûl nekin'
Dêrik, bal kişand ser hewildana Tirkiyeyê û çeteyên pê re ku dixwazin Babê jî dagir bikin û wiha got: "Ji bo Babê jî heke dagirkeriyek bê çêkirin, ne pirsgirêka heremê dê hemû pirsgirêkên Suriyeyê de li wir asê bibe. Gelê heremê jî vê mudaxeleyî qebûl nakin. Pêşketina hêza QSD'ê ya Babê, herêma Marê ku hemû gelên van herêman bendewariyên xwe hene. Li benda rizgarkirina van herêman in, lewra rizgarkirina Minbicê ji xwe re wek e mînak dibînin. Niha li Minbicê her çiqas destpêke jî lê pergala federasyona demokratîk ango gelên li vir xwe bi xwe birêve bibin. Ev gelên li van heremên din jî dibînin ku pêşeroja wan di federasyona demokratîk de ye. Lê hêzên ku naxwazin di tevahiya Suriyeyê de çareseriyeke demokratîk pêk bê, niha dixwazin pêşiya vî projeyî bigirin. Em dizanin niha jibilî hemû îstîxbaratan bigirin, gelek hêz li ser perçekirina Suriyeyê, çawa, kî dikare jixwe re para xwe bibe nîqaş dikin. Îro yekbûna gelên Suriyeyê, yekbûna axa Suriyeyê di vir de pir girîng e. Rewşa Suriyeyê weke Iraqê nîne, rewşa Suriyeyê ji yê Iraqê kurtir e. Rola federasyona demokratîk li vir dikeve dewrê û gelên heremê vê yekê baş dibîne. Ji ber vê yekê ev dagirkirina Tirkiyê dê bibe sedem ku Suriye perçe bibe. Ji bo vê jî divê hemû pêkhat û gel li hember dagirkeriya van hêzan derkevin û helwesta xwe nîşan bidin."
'Ev girêka Babê dê federalîzma demokratîk vebike'
Dêrik, diyar kir ku herêma Babê, hundirê Babê heta hemû bakurê Suriyeyê pirsgirêka heyî ev asêbûnê dê pergala federasyona demokratîk çareser bike û bi temamî van nakokiyan ji hev veke. Dêrik, ev tişt gotin: "Tirkiye ku dixwaze bibêje ew dê pirsgirêka Suriyeyê çareser bike, bila pêşî li şerê 40 sal zêdetir a li bakurê Kurdistanê binêre, pêşî wir çareser bike. Ya duyemîn jî axa Suriyeyê ne axa Tirkiyeyê ye, tu mafê xwe ya mudaxeleya vir kirin tune ye. Qanûnên navneteweyî hene, berjewendiyên di hûndirê Suriyê hene, divê ev yek bê dîtin."
'Wê Tirkiye çawa derbasî Raqqayê bibe?'
Dêrik, li ser daxuyaniya Serokomarê Tirkiyeyê Erdogan a "ew amade ne bi Amerîkayê re DAIŞ'ê ji Raqqayê derbixin" jî rawestiya û wiha got: "Mimkun e hinek lihevkirinên Erdogan, bi Amerîka, bi Rûsyayê re çêbûbe. Ji ber ku ev hêzên weke Amerîka û Rûsya tu hevalên wan tunene, hevalên wan tenê berjewendiya wan e. Dibe hinek lihevkirineke wan çêbûbe. Lê divê em yên hemberê wî jî bibîn in. Serkeftina projeya Rusya ya li Suriye, bi ketina Tirkiye ya bakurê Suriyê de nemimkun e pêk were, dê dijberê wî çêbibe. Ya din Amerîka jî, bila bi Tirkiyeyê re tifaq kiribe ji bo Raqqayê dagir bike. Dibe lihevkirinek di vê mijarî de hebe, bila lihev bikin. Ma tiştek wisa, rastiyek wisa di vê mijarî de mimkûne. Yanî tişteke wisa dê çawa çêbe? Ka dê di ku de biçe, di kû de derbas bibe? Tirkiye heremên Suriyeyê ji DAIŞ'ê paqij bike,'em ê kêfxweş bibin'. Lê ka kû derê ji DAIŞ'ê paqij kiriye ku heta Raqayê ji DAIŞ'ê 'rizgar bike'. Hade Cerablûs sînorê Tirkiyeyê ye heta hat dagir kir. Lê Raqayê çawa bike? Ma ji bo wir dagir bike divê pêşî Rojava dagir bike hêj karibe derbasî Raqayê bibe. Ji bo vê em dibêjin qala ku Erdogan dike, hêj zû ye em rastiya vê yekê nîqaş bikin. Ev durî mantiqa ye, eger ev yek hatibe nîqaşkirin jî Amerîka û Rusya henekên xwe bi Tirkiyeyê ango bi Erdogan kiriye. Yê axa Suriyeyê ji çeteyan rizgar bike ancax gelê Suriyeyê yên di bin banê hêzeke ku yekbûna gelan diparêze de bê rizgarkirin.
Ji ber ku me mînakên vê pir dîtiye. Heta gelê Girê Spî destê xwe nedan hev rizgar nebû, heta gelên Minbicê dest nedan hev Minbic rizgar nebû, heremên din jî wisa ne. Heta gel neyê ba hev, hêza xwe nekin yek û biryarê ew bixwe nedin kes nikare ji derve ve bê û vê yekê pêk bîne. Heta hêzên navneteweyî bi riya hewayî jî nikarin bikin, ji ber ku gel biryar nedabe, nikarin tiştekî bikin. Ji ber vê yekê lihevkirinek hebe jî, di pratîkê de ne pêkan e."
(sa)
