DİHA - Dicle Haber Ajansı

AMED (DİHA) - İHD Amed Şubesi, yılın ilk 9 ayında yaşanan hak ihlalleri ile ilgili açıkladığı raporda, Kürdistan'da 40 bin 573 hak ihlali yaşandığını duyurdu.

İnsan Hakları Derneği (İHD) Amed (Diyarbakır) Şubesi, 2016 yılının ilk 9 ayında Kürdistan’da yaşanan insan hak ihlalleri raporunu açıkladı. Dernek binasında yapılan açıklamada konuşan Şube Başkanı Raci Bilici, 24 Temmuz 2015’te başlayan çatışmalı ortam ile birlikte şiddetin artarak devam ettiğinin, çatışmalı süreç ile birlikte bugüne kadar 2 bini aşkın insanın yaşamını yitirdiğinin altını çizdi. 24 Temmuz 2015’ten bu yana ortaya çıkan bilançonun toplumsal yaşamı derinden etkilediğini kaydeden Bilici, savaş ile birlikte ülkede anti-demokratik uygulamaların artış gösterdiğini söyledi.

‘Çatışmalı taraflar çatışmasızlığa geri dönmelidir’

İnsan yaşamına ve toplumsal yapının insancıl dokusuna zarar veren eylem ve icraatları kabul etmediklerini belirten Bilici, sorunların çözümünün diyalog kurarak sağlanabileceğine dikkat çekti. Çatışma ortamının sürdürülmesinin ülkenin geleceğine ve toplumun demokratikleşmesi önündeki engellerin kaldırılmasına hiçbir katkı sunmayacağını vurgulayan Bilici, “Kürt sorununun çözümünde, on yıllarca denenen şiddete dayalı, tekçi hükümet politikalarıyla yol alınmayacağı somut bir gerçekliktir. Bu nedenle çatışmalı taraflar acil olarak, müzakere koşullarının sağlanması amacıyla çatışmasızlığa geri dönmelidir” dedi.

‘Öcalan üzerindeki ağırlaştırılmış tecrit sona erdirilmelidir’

Devlet ve siyasal iktidarın, çatışmaların derinleşmesini sağlayan sıkıyönetim uygulamalarına ve askeri operasyonlara biran önce son vermesi ve müzakerelerin yeniden başlatılması gerektiğini söyleyen Bilici, devamla şunları kaydetti: “Aynı şekilde PKK de silahlı muhalefetini bir an önce askıya almalı ve siyasi diyalog kanallarını ivedi olarak açmalıdır. Ayrıca, PKK Lideri Sayın Abdullah Öcalan üzerinde geliştirilen ağırlaştırılmış tecrit uygulamaları bir an önce sona erdirilmelidir. Sayın Öcalan’ın, toplumsal barışın yeniden zemin bulmasına katkı sunacak çabalarından yararlanılmalı ve çalışabileceği koşullar oluşturulmalıdır.”

Bilici, OHAL uygulamaları ile hükümet politikalarına eleştirel yaklaşan veya barış savunuculuğu yapan toplumsal muhalif kesimlerin hedef haline geldiğine işaret ederek, OHAL ile birlikte basına yönelik baskı ve sansür ile toplumun haber alma hakkının elinden alındığını kaydetti.

756 tutsak kaderine terk edildi

OHAL ile birlikte gözaltında veya gözaltı yerleri dışında, işkence ve kötü muamele vakalarında artış meydana geldiğine dikkat çeken Bilici, Anayasa’da ve uluslararası sözleşmelere göre işkencenin mutlak olarak yasak olduğunu hatırlattı. Cezaevlerinin işkence merkezi haline geldiğini ifade eden Bilici, tutsakların sağlık ve iletişim hakları ihlal edildiğini, İHD verilerine göre 300’ü ağır olmak üzere 756 hasta mahpusun cezaevlerinde adeta kaderine terk edildiğini ifade etti.

İlk 9 ayda 34 kadın 9 çocuk katledildi

Yılın ilk 9 ayında kadınların maruz kaldığı şiddet ve insan hakları ihlallerine dikkat çeken Bilici, 34 kadın katledildiğini ve 8 kadının ise "intihar" ettiğini söyledi. Kadınlar ile birlikte çocukların da ağır hak ihlallerine maruz kaldığını kaydeden Bilici, yılın ilk 9 ayında 9 çocuğun katledildiğini, 9 çocuğun intihara sürüklendiğini ve 71 çocuğun ise cinsel istismara maruz kaldığını aktardı.

İHD’ye yapılan başvurular doğrultusunda oluşturulan 2016 yılı ilk 9 ay süresinde yaşanan İnsan Hakları İhlalleri Raporu şu şekilde:

* Yargısız infaz, cezaevlerinde öldürülen ve yaralananlar, faili meçhul saldırılar, resmi hata ve ihmal sonucu ölen ve yaralananlar, polis ve asker intiharları ile şüpheli ölümleri, saldırıya uğrayanlar ve silahlı çatışmalar toplamında Bin 40 kişi yaşamını yitirirken, Bin 77 kişi ise yaralandı.

* Örgüt eylemleri sonucu 102 sivil yaşamını yitirirken, 635 sivil ise yaralandı.

* Sınır hatlarında yaşanan saldırılar sonucu 36 kişi yaşamını yitirdi, 39 kişi yaralandı.

* Mayın ve sahipsiz bomba patlaması sonucu 2 kadın ve 7 çocuk yaşamını yitirdi, 22’si çocuk 28 kişi yaralandı.

* Kuşkulu ölümlerde 6 kadın, 1 çocuk toplam 23 kişi yaşamını yitirdi. 8 kişi ise kuşkulu bir şekilde intihar etti.

* Çatışmalı ortamlar nedeniyle Kürdistan’da toplam 107 hak ihlali yaşandı.

* Kadınların yaşam hakkına yönelik ihlallerde 8 kadın intihar etti, kadına yönelik aile içi şiddet olaylarında 18 kadın yaşamını yitirdi, toplumsal alanda kadına yönelik şiddet sonucunda 10 kadın yaşamını yitirirken toplamda kadına yönelik 50 hak ihlali yaşandı.

* Çocuklara yönelik yaşanan hak ihlallerinde ise 9 çocuk intihar ederken, aile içi şiddet ve toplamsal alanda yaşanan şiddet olaylarında 8 çocuk yaşamını yitirdi ve 71 çocuk cinsel istismara maruz kaldı. Toplamda çocuklara yönelik 90 hak ihlali yaşandı.

* İşkence yasağına rağmen yılın ilk 9 ayında 553 kişi işkence ve şiddete maruz kaldı.

* Kişi özgürlüğü ve güvenliğine yönelik gözaltına alınan 5213 kişi ve tutuklu 1334 kişi hak ihlaline uğradı.

* Yılın ilk 9 ayında devlet tarafından İki bin 591 ev baskını düzenlendi, örgüt mensupları tarafından 17 kişi alıkonuldu.

* Düşünce ve ifade özgürlüğüne yönelik hak ihlallerinde 23 televizyon ve radyo kapatıldı. 32 internet sitesi erişime engellendi. 4 gazete ve yayın organı baskına uğradı. 94 yayın yasaklanarak toplatıldı. 3 etkinlik ise yasaklandı.

* Düşünce ve ifade özgürlüğüne karşı 565 kişi hakkında soruşturma açıldı, 48 kişi hakkında dava açıldı ve 103 kişi cezalandırıldı.

* Örgütlenme özgürlüğü kapsamında 35 siyasi parti, 8 dernek, 4 eğitim ve kültür kurumu ve 17 diğer sivil toplum kuruluşu baskın ve saldırıya uğradı. 17 dernek ve 2 eğitim ve kültür kurumu ise yapılan baskın sonucu kapatıldı.

* Toplantı ve gösteri özgürlüğü kapsamında 72 gösteri ve yürüyüşe polislerce müdahale edilirken, 34 toplantı ve gösteri ise yasaklandı.

* Yılın ilk 9 ayında cezaevlerinde bin 7 hak ihlali yaşandı.

* Yaşanan iş kazalarında 6 kişi yaşamını yitirdi, 6 kişi ise yaralandı. 907 kişi çeşitli gerekçeler ile işten çıkarıldı. 13 bin 55 kişi kamu emekçisi idari soruşturma açıldı ve bunlardan 10 bin 448 kişi görevden uzaklaştırıldı.

* Eğitim hakkına yönelik yaşanan hak ihlallerinde ise üniversitelerde 27 kişi hakkında soruşturma açıldı, 105 kişi ceza aldı ve 3 öğrenci üniversiteden uzaklaştırıldı.

* Raporda, 29 belediyeye kayyım atanması, 90 sağlık hakkı ihlali, 131 mülkiyet hakkı ihlali, 5 konut hakkı ihlali ve diğer başvurular olarak ise 57 hak ihlali yaşandığı belirtildi.

* 2016 yılının ilk 9 ayında İHD’nin Kürdistan’da yaşanan hak ihlalleri raporuna göre toplamda 40 bin 573 hak ihlali yaşandı.

2016 yılının ilk 9 ayı içerisinde insan hakları ihlalleri konularında İHD Amed Şubesi 385, Şirnex (Şırnak) Şubesi 41, Riha (Urfa) Şubesi 36 Elih (Batman) Şubesi 18, Dilok (Antep) Şubesi 14, Wan (Van) Şubesi 8, Dersim Şubesi 4 ve Xarpet (Elazığ) Şubesi’nin ise 1 başvuru aldığı belirtildi.

(ekip/fç/dm)