DİHA - Dicle Haber Ajansı

MELTEM OKTAY / DEVRAN TOPTAŞ

AMED (DİHA) - Bölgenin Türkiye ortalamasının yarı civarında seyretmesini değerlendiren GÜNGİAD Başkanı Hakan Akbal, hiçbir yatırımcının savaş ortamına yatırım yapmayacağına dikkat çekerek, "En büyük teşvik barıştır" dedi.

Geçtiğimiz günlerde Gelir ve Yaşam Koşulları bölgesel sonuçlarını açıklayan Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre, 26 düzey 2 bölgesinde yapılan araştırmada en fazla geri kalan bölge içinde Amed (Diyarbakır) ve Riha'nın (Urfa) da yer aldığı TRC2 bölgesi oldu. TRC2 bölgesinde ortalama hane halkı geliri 8 bin TL olurken, bu rakam Türkiye ortalamasının yaklaşık yarısına tekabül ediyor. Konuya dair görüştüğümüz Güneydoğu Genç İş Adamları Derneği (GÜNGİAD) Başkanı Hakan Akbal, gelişmişlik oranının düşme sebeplerini anlattı.

'Yüzde 4.5 büyüme hedefi yüzde 3.2'ye çekildi'

Başbakan Binali Yıldırım'ın geçen günlerde Orta Vadeli Program'ın (OVP) açıkladığını anımsatan Akbal, OVP'de büyüme ve gelire ilişkin tahminlerde aşağı doğru revizyonun dikkat çektiğini söyledi. Büyüme, gelir ve işsizlik tahminlerinde geriye gidişin olduğuna dikkat çeken Akbal, "Bu yıl için öngörülen büyüme hedefi, biliyorsunuz yüzde 4.5 olarak açıklanmıştı. Şimdi bu hedefin yüzde 3.2'ye çekildiğini görüyoruz. Büyüme hedefini yüzde 4.5'ten yüzde 3.2'ye çektiğinizde aslında ekonominizin yüzde 30 civarında daraldığını beyan etmiş oluyorsunuz. Aynı şekilde kişi başına gelir ve işsizlik rakamlarından da benzer bir şekilde düzeltmeler var. Kişi başına gelirde 10 bin doların üzerine çıkma hedefi 7-8 yıl önce konulmuştu. Şimdi ise 9 bin 200 dolarlık bir hedef var. Biz daha önce yaptığımız uyarılarda kişi başına gelirin 8 bin dolar seviyesine ineceğini söylemiştik. Şimdi yapılan açıklamalar da bu kaygılarımızı doğrular nitelikte" diye konuştu.

'Biz normalin yarısı düzeyinde yoksullaşmışız'

TÜİK'in geçtiğimiz günlerde açıkladığı Gelir ve Yaşam Koşulları bölgesel sonuçlarına değinen Akbal, sonuçlara bakıldığında çok derin bir eşitsizlik olduğunu ve eşitsizliğin her geçen gün daha uçuruma dönüştüğünü söyledi. Akbal, "Bölgemiz Türkiye ortalamasının yaklaşık yarısı civarında. Yani Türkiye'deki bir ferdin ortalama geliri, bölgemizdeki bir kişiye göre iki kat fazla. Bir diğer ifadeyle biz normalin yarısı düzeyinde yoksullaşmışız" dedi.

'Mesele teşvikle çözülmez'

Bölge için yapılan en önemli yanlışlığın teşvik sisteminden kaynaklandığına vurgu yapan Akbal, devletin "Sen yap ben sana daha sonra geri ödeme yapayım" mantığı ile yürüdüğünü ve bütün teşvik paketlerinin de özünün bu olduğunu söyledi. Akbal, "Bazı avantajlar sağlanıyor. Daha az vergi, prim muafiyetleri ve benzeri ancak bundan ötesine geçilemiyor. Sadece bu önlemlerle sonuç alınmaya çalışılıyor. Eğer gerçekten sonuç alsaydık TÜİK rakamları böyle mi olurdu? Bakın geri kalmışlık her geçen gün daha derinleşiyor, eşitsizlik artıyor. Demek ki teşvikler bu konuda etkisiz kalıyor. Oysaki teşvik kanunlarının birinci amacı, bölgeler arası eşitsizliğin giderilmesidir. Eşitsizliği gidereceğine daha arttırıyorsa o zaman o sistemi sorgulamak gerekir. Mesele teşvikle çözülmez. Teşvik kanunu çıkarıp bir kenara çekilmekle bu işler olmaz. Teşvik çıkardınız diye bir anda bölgede sermaye birikimi olmaz. Bölgede yapısal dönüşüm sağlayacak yöntemler bulunamazsa, teşvik turistik bir faaliyetten öte anlam taşımaz" şeklinde ifade etti.

'Travmatik psikolojinin üzerine inşa edilen her şey verimsiz olacak'

Özellikle bölgede ekonomik sosyal ve siyasal alanlarda yapısal dönüşümler gerçekleştirecek politikaların bulunması gerektiğine işaret eden Akbal, "Burası çatışma bölgesi algısından kurtulmadığı sürece ileri doğru adımlar atmak zorlaşır. Daha önce de defalarca beyan ettim. Teşvik kanunlarının işleyeceği alanlar için bölgeyi 'riskli alanlar' olmaktan çıkartmak lazım. Bunun da yolu basit. Karmaşık yollara girmeye gerek yok. Çözüme ilişkin yöntemler geliştirmek ve birlikte yaşamanın koşullarını oluşturmak gerekir. Yoksa bu travmatik psikolojinin üstüne inşa ettiğiniz her şey verimsiz olacaktır" dedi.

'İnsanlar yatırım yapmaya gelmez'

Başbakan Yıldırım'ın Amed'te açıkladığı ekonomi paketine ilişkin de değerlendirme yapan Akbal, yatırımcıların ve sermayenin ürkek olduğunu, çatışma, savaş ve şiddet ortamının olduğu bir yere hiçbir yatırımcının yatırım yapmayacağını söyledi. Akbal, "Ben her zaman söylüyorum. En büyük teşvik barıştır. Kendi kendimizi kandırmayalım. Barış olmadan hangi teşvik paketini açıklarsanız açıklayın verim alabileceğiniz paketler olmaz. Güvenlik problemi her yerde var. İnsanlar yatırım yapmaya gelmez" diye konuştu.

'Teşvik paketleri sonuç vermez'

30 yılı aşkın süredir bölgede savaş ve çatışmanın olduğuna vurgu yapan Akbal, şunları söyledi: "Birçok şey yaşandı, ama bunun çok önemli bir referansı var. 2013 yılında Newroz'da 'Silahlar sussun fikirler konuşsun' diye bir mesaj yayınlandı. Onun hemen ardından 2 yıl bölgede müthiş bir huzur ortamı oldu. 4 milyar TL'nin üzerinde yatırım geldi. Bölge ekonomisi canlandı. Görüyorsunuz ki barış her şeydir. Bu referanstan bir ders çıkaramıyoruz. Bu saatten sonra kesinlikle görmemiz gereken şey teşvik paketleri sonuç vermez. Çünkü bu bir bütündür. Ekonomik, sosyal ve politik anlamda bir bütündür. Tüm yetkililere sesleniyorum. Adı ne olursa olsun bir şekilde sürece tekrar dönülmesi sadece güneydoğu için değil Türkiye'yi etkileyecek bir huzur ortamı olacaktır."

(fç/pu)