Son boranhaneler de yıkıldı
UĞUR AKGÜL
AMED (DÎHA) - Amed'te (Diyarbakır) güvercin gübresi elde etmek için topraktan yapılan boranhanelerin sayısı daha önce yüzlerle ifade edilirken, bugün sadece bir tane kaldı.
Amed'te ekolojik yaşamın bir örneği daha yok oldu. Halkın yıllardır tarımda verimi arttırmaya yardımcı olan güvercin gübresi elde etmek için yaptıkları ve kuş barınakları olarak da adlandırılabilinecek boranhanelerden günümüzde hiç kalmadı. Daha önce sayıları yüzlerle ifade edilen boranhanelerin şu anda sadece yıkılmadan ayakta durabilen birkaç parçasına rastlanıyor.
Meşhur Amed karpuzunun gübrelenmesinde de kullanılan ve bu yüzden Amed'te yoğunlukla bulunan boranhaneler günümüzde ilgi ve yaygınlaştırılmayı bekliyor. Sûr'a bağlı Til Elo köyünde birkaç parçası halen ayakta bulunan bir boranhane bulunuyor.
Yabani hayvanlar için yuva yapılıyor
Tamamı topraktan yapılan boranhanelerin yükseklikleri 5 metreye kadar çıkabiliyor. Bazıları birkaç odadan oluşurken, bazıları da tek parça oluyor. İçinde kuş, güvercin ve diğer yabani uçan hayvanlar için yuvaların yapılmış olması da bu hayvanları buraya çekiyor. Bu şekilde içlerinde binlerce kuş yaşayabiliyor.
Hem insanlar hem de hayvanlar için çok faydası var
Kuş gübresi elde etmek amaçlı yapılan boranhanelerin hem insanlar için hem de kuş türleri için birçok faydası var. Boranhane yapan yurttaşlar, kuş türlerinden elde ettikleri gübreleri çiftçilerin alması için satışa sunuyor. Böylelikle birçok hastalığa sebebiyet veren kimyasal gübrelerin yerine doğal gübreler kullanılmış oluyor. Eski boranhane sahiplerinin anlatımlarına göre, boranhanelerden elde edilen gübreler meşhur Amed Karpuzu'nun ekiminde kullanılıyordu. Daha çok Dicle nehri kenarında yapılan boranhaneler, Hewsel Bahçeleri'nde yaşayan kuş türlerinin yuva sorununu da azamiye indiriyordu.
'Artık Boranhaneler yapılmıyor'
Til Elo Köyünde yaşayan 86 yaşındaki Yaşar İldeniz adlı kadın, kendisinin 30 yıl önce birkaç boranhane yaptığını ve köyde toplamda 40'ı aşkın boranhanenin olduğunu belirtti. İldeniz'in büyük çoğunluğu yıkılan boranhanelerin yerine yenilerini yapamadığını ifade ederek, şöyle konuştu: "Uzun yıllar önce ağabeyimle birlikte köyümüzdeki toprağı kullanarak yapmıştık. İçine yerleşen kuş türlerinin gübrelerini satıp geçimimizi sağlıyorduk. Şuanda köyde 4 boranhane var ve her birinin bir tarafı yıkılmış durumda. Kuş türlerinin sayısının azalmasından kaynaklı şuanda kimse yapmıyor."
(fç/öç)
