Kürt kültürüne ait masallar toplandı
AYŞE KURAN
AGIRÎ (DİHA) - Kürt kültüründe yazıya dökülmemiş ve unutulmaya yüz tutmuş masallar, "Mirza Mıhemed Gurzek Çirok Ji Herema Serhedê" adlı kitapta toplandı.
Kürt kültüründe yazıya dökülmemiş ve unutulmaya yüz tutmuş masalları köy köy dolaşarak toplayıp yazıya döken Agirîli araştırmacı Nihat Öner'in, "Mirza Mıhemed Gurzek Çirok Ji Herema Serhedê" (Mirza Mıhemed Serhad'tan bir tutam Hikaye) adlı ilk kitabı Kürtçe olarak Avesta yayınlarından çıktı. Masalların, Kürt kültürü için önemli bir yeri olduğunu düşünerek araştırmaya başladığını belirten Öner, çalışmasının 8 yıl sürdüğünü belirterek, "Masalları toplamaya Ağrı'dan başladım. Birçok hikayeyi ilk olarak tanıdıklardan, komşulardan dinledim. Daha sonra ilçeleri, köyleri dolaşmaya başladım. Yaşça büyüklerin anlatımlarını, seslerini kaydettim. Eve geldiğimde sesleri dinleyip, masalları yazıya geçiriyordum. Masalların özünü bozmamaya çok dikkat ettim” dedi.
8 yılda toplamda 110 masal topladığını söyleyen Öner, “Mirza Mıhemed benim ilk kitabım. Kitabın içinde toplam 50 masal var. Bundan sonra da unutulmaya yüz tutmuş masalları yazıya dökmeye devam edeceğim" diye konuştu.
Masallar artık kaybolmayacak
Kitapta yer alan masalların ilk kez yazıya döküldüğünü belirten Öner, "Daha önce birçok masal kitabı inceledim. Bu anlatılan masallar başka kitap da yok. Masalların tam olarak tarihi belli değil. Anlatıcılara, 'kimden öğrendin?' diye sorduğumda 'Dedemden veya ninemden öğrendim' cevaplarını aldım. Kürtlerin masal tarihi çok eskiye dayanıyor. Benim için önemli olan bu masalların ilk kez yazılmasıdır. Çünkü yazılınca artık kaybolmayacak ve unutulmayacak" ifadelerini kullandı.
'Çocuklar masallardan uzak büyümesin'
Kürt kültüründe önemli bir yeri olan masalların kaybolmaması için bu çalışmaya başladığını dile getiren Öner, "Biz çocukken, büyükler bize masallar anlatırdı. Büyüdük ve masalların artık unutulduğunu fark ettik. Bize anlatılan masalların yazıya geçirilmemiş olması beni bu çalışmaya itti. Şimdiki ve gelecekteki çocuklar için bizim gibi boşluğa düşmesinler diye masalları topladım. Araştırdıklarında bunu yazılı bir eser olarak görsünler istedim. Masal anlatılarını internet üzerinden de yayınlamayı düşünüyorum. Çocuklar masallardan uzak büyümesinler, Kürt kültürü ile büyüsünler" dedi.
İlk defa bir masalda Kürt adı geçiyor
Betalê Qazî (Battal Gazi) ve Silêmanê Kurd (Kürt Süleyman) masallarının kitapta yer alan dikkat çekici masallar olduğunu söyleyen Öner, "Kitaptaki yer alan masallarda ilgi çekici olan ve Türk sinemasında da ele alınan Battal Gazi hikayesidir. Battal Gazi masalını 89 yaşında bir dededen dinledim. Okuması yazması olmayan ve bu hikayeyi televizyondan dahi izlememiş biriydi. Masalı nereden öğrendin diye sorduğumda 'Ninem anlatıyordu' dedi. O zaman anladım ki bu masal da Kürt kültürüyle ilişkili. Bir diğeri de Ağrı'nın Diyadin'den ilçesinde dinlediğim Kürt Süleyman masaladır. Burada ilk defa bir masalda Kürt isminin geçiyor olması ilgi çekiciydi" diye konuştu.
Keloğlan değil ‘Keçelokê Pîrê'!
Kürt kültürüne ait birçok masalın, destanın Türk kültürüne mal edildiğini belirten Öner, şöyle devam etti: "Battal Gazi Masalında olduğu gibi Kürt kültürüne ait masallar talan edilmiş. Örneğin, 'Keçelokê Pîrê' masalı da Kürt masallarında yer alıyor. Ama bu Türk kültüründe Keloğlan olarak yer almış. Bana göre gezginler bu coğrafyaya gelip Kürtlerin masallarını toplayıp götürüp kendilerine mal etmişler. Rostemê Zal masalı gibi.”
(rk/fç)
