Yıldırım da geleneği bozmadı!
SEDAT YILMAZ
AMED (DİHA) - Başbakan Binali Yıldırım da önceki başbakanlar gibi geleneği bozmadı. Yıldırım, bugün Amed'de yeni bir "ekonomi paketi" açıklayacak. Savaşı perdelemenin bir aracına dönüştürülen paketler bugüne kadar kentte hiç yaramadı, tam aksine kent yoksullaştıkça yoksullaştı. Kalkınma ajanslarının 2006-2015 yılları arasındaki verilerine göre, kentte verilen hiçbir "teşvik" bu tabloyu değiştirmedi.
AKP iktidarı da, Kürt sorununda sıkışan her hükümet gibi, denenip de sonuç almayan yöntem olan ekonomik paketlere başvurmakta ısrar ediyor. Bugün Amed'de (Diyarbakır) gelecek olan Başbakan Binali Yıldırım da geleneği bozmayarak, hükümetin yeni "ekonomi paketi"ni açıklayacak. Kürdistan'da asker-polis şiddeti, siyasal baskı ve ekonomik sömürüyü perdelemek için sürekli bir çıkış yolu olarak görünen "teşvik" paketlerinin hiçbiri bugüne kadar sonuç vermedi. Bizzat Karacadağ Kalkınma Ajansı'nın 2006-2015 yılları arasında derlediği "teşvik" verilerine göre, bu tabloyu gözler önüne seriyor.
Teşvikler hikayesi
Yıllara göre Diyarbakır'a verilen "Yatırım Teşvik Belgeleri" ve sonuçları itibariyle şöyle: 2006 yılında kente verilen teşvik belge sayısı 19, sabit yatırım tutarı 36 milyon TL, istihdam sayısı 409; 2007 yılı teşvik belge sayısı 26, yatırım tutarı 128 milyon TL, istihdam oranı 613; 2008 yılı teşvik belge sayısı 10, sabit yatırım 14 milyon TL, istihdama yansıması 239; 2009 yılı teşvik belge sayısı 28, sabit yatırım 109 milyon TL, istihdam 739; 2010 yılı teşvik belgesi 85, sabit yatırım 249 milyon TL, istihdam bin 948; 2011 yılı teşvik belgesi 65, yatırım 204 milyon TL, istihdam bin 203; 2012 yılı teşvik sayısı 64, sabit yatırım 339 milyon TL, istihdam 2 bin 622; Çözüm sürecinin başladığı 2013 yılı teşvik belge sayısı 109, sabit yatırım 847 milyon TL, istihdam 4 bin 63 kişi; 2014 yılı teşvik sayısı 116, sabit yatırım 536, istihdam 3 bin 734 kişi; savaşın yeniden başlatıldığı 2015 yılı teşvik belge sayısı 99, sabit yatırım 461 milyon TL, istihdam sayısı ise 3 bin 886 kişi.
Toplamında 621 teşvik belgesi verilirken, bu oran Türkiye içindeki payı yüzde 1.8'e tekabül ediyor. 2 bin 959 milyon TL yapılan sabit yatırım tutarı ülke ortalamasına göre yüzde 0.6'da kalıyor. Teşviklerin sonucunda 19 bin 504 kişi istihdam edilirken, ülke ortalamasına oranla yüzde 1.5'te kalıyor.
Teşvik var yoksulluk var
Pozitif ayrımcılığın yapıldığı ileri sürülen ekonomik yatırımlara rağmen Türkiye'de 2011 yılında kişi başı gelir 9 bin 244 dolar iken bu rakam Amed'in de içinde bulunduğu TRC2 bölgesinde (Diyarbakır- Urfa) 4 bin 282 dolarda kalıyor.
Bölgeler arası eşitsizlikte sonuncu sırada
Yine Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan 2011 Yılı İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması'na (SEGE) göre, iller sosyo-ekonomik gelişmişlik durumuna göre 6 kademede gruplandırılıyor. Amed son kademe olan 6'ncı grupta -1,0014 endeks değeri ile 67'inci sırada yer alıyor.
Yaşam endeksi en altta
Yine illerde yaşam endeksi (konut, çalışma hayatı, gelir ve servet, sağlık, eğitim, çevre, güvenlik, sivil katılım, altyapı hizmetlerine erişim, sosyal yaşam ve yaşam memnuniyeti) sıralamasında Isparta en yüksek endeks değeri 0,6745 ile ilk sırayı alırken, Amed yaşam endeksinde 75'inci sırada yer alıyor.
Yaşam memnuniyetinde son sıralarda
İnsanların yaşamlarının farklı zamanlarında ve alanlarında ortaya çıkan ihtiyaç ve isteklerinin karşılanmasından doğan tatmin düzeyini ifade eden yaşam memnuniyeti boyutunda en yüksek endeks değeri ile ilk sırayı 0,9655 değerle Sinop alırken, Amed 0,1875 değerle son sıralarda yer alıyor.
Sanayi işletmeleri 200 ile 300 arası
Faaliyete geçme yıllarına göre, TRC2 Bölgesinde yer alan Diyarbakır'da 2013 yılı itibariyle sanayi işletme sayısı 200 ile 400 arasında yer alıyor. 2015 yılında 59.7 milyon dolarlık ithalat yapan kentte kişi başına düşen ithalat 36 dolarda kalırken Türkiye ortalaması 2 bin 631 dolar. Yine kentin 2015 yılı ihracatı 193.9 milyon dolarda kalırken, kişi başı ihracat 117 dolar olarak kaydedildi. Türkiye'de kişi başı ihracat ortalaması ise, bin 828 dolar olarak kaydedildi.
Enerji tüketiminde son sırada
Türkiye'de kişi başı elektrik tüketimi 2 bin 583 kWh iken, Amedli ancak 800 kWh elektrik tüketti. Ülkede su tüketim miktarı kişi başı (litre/ kişi/ gün) 203 iken, Amed'de 125'de kaldı.
En fazla istihdam tarımda
Ekonomik faaliyete göre, kentte istihdam edilenler 2014 yılı itibariyle en fazla tarım sektöründe olurken, sanayi sektöründe istihdam edilenler Türkiye'de yüzde 27.9 iken, Amed'de yüzde 19.9'da kalıyor.
Eğitim dipte
Ekonomik faaliyetler yanı sıra kent halkı eğitim ve sağlık alanında da Türkiye ortalamasının son sıralarında yer alıyor. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı Türkiye genelinde ilkokullarda 18, ortaokullarda 17, liselerde 14 iken; Amed'de ilkokulda 23, ortaokulda 21, lisede ise 20'ye çıkıyor. Türkiye'de derslik başına düşen öğrenci sayısı (2014-15 eğitim öğretim yılı); ilk-ortaokullarda 27, orta öğretimde 28 iken, Amed'de ilk-ortaokullarda bu sayı 37, ortaöğretimde ise 42'ye çıkıyor.
Sağlıkta da tablo aynı
Kent kişi başına düşen sağlık personeli sayısında da diplerde. Türkiye'de 2014 yılı itibariyle 573 kişiye bir hekim, 545 kişiye bir hemşire düşerken, Amed'de 661 kişiye bir hekim, 502 kişiye de bir hemşire düşüyor.
(rp)
