Janning: Kemalist Türkiye yıkılıyor
HABER MERKEZİ (DİHA) - Türkiye'de "Birinci Cumhuriyet" döneminin bitmek üzere olduğunu söyleyen ECFR Berlin Bürosu Direktörü Josef Janning, "Birinci Türkiye Cumhuriyeti, Kemalist Türkiye yıkılıyor, İkinci Cumhuriyet'e doğru yol alıyoruz. Belki yeni devlete 'Erdoğan Cumhuriyeti' diyeceğiz ve bu tıpkı Kemalist Cumhuriyet'in ilk döneminde olduğu gibi güçlü devlet yapısı inşa edilmesini hedefleyen otoriter bir sistem olacak" dedi.
Almanya merkezli Deustche Welle'nin (DW) haberine göre, Türkiye'de yaşanan darbe girişimi sonrası temkinli tavırlar takınan Avrupalı siyasetçiler, kurulmak istenen "Yeni Türkiye" yüzünden bu yola başvuruyor. Konuya ilişkin değerlendirmede bulunan Avrupa Dış İlişkiler Konseyi (ECFR) Berlin Bürosu Direktörü Josef Janning'e göre, Türkiye'de "Birinci Cumhuriyet" olarak adlandırılan bir dönem sona eriyor ve Batı'nın kuşkulu ve mesafeli tavrı bundan kaynaklanıyor. Janning, "Birinci Türkiye Cumhuriyeti, Kemalist Türkiye yıkılıyor, İkinci Cumhuriyet'e doğru yol alıyoruz. Belki yeni devlete 'Erdoğan Cumhuriyeti' diyeceğiz ve bu tıpkı Kemalist Cumhuriyetin ilk döneminde olduğu gibi, güçlü devlet yapısı inşa edilmesini hedefleyen otoriter bir sistem olacak" görüşünü dile getirdi.
Erdoğan'ın Gülen cemaati ile bağlantılı insanlara cemaat ile aralarına mesafe koyma fırsatı tanımadığını, gerilimi tırmandırdığını, aynı tavrı Kürt sorununda da sergilediğini kaydeden Janning, "Erdoğan ülkeyi İkinci Cumhuriyet'e taşıyabilmek için geçiş sürecini meşrulaştırmak için kendisinin de pay sahibi olduğu istikrarsızlığı araçsallaştırıyor, var oluşçu bir tehlike ile değişimi gerekçelendiriyor" dedi.
'Kurumlar ya zayıflatıldı ya da yerinden söküldü'
Janning'e göre, eski yapı bir devrimle yıkılmadı, aşamalı olarak kurumlar bilinçli bir şekilde zayıflatıldı ya da yerinden söküldü. Janning, "Erdoğan başkanlık sistemini inşa edip, gücü kendinde topladıktan sonra devlet kurumlarını İkinci Cumhuriyet'e hizmet etmesi için yeniden güçlendirecektir" şeklinde konuştu.
Janning, Erdoğan'ın devletin yeniden inşası söyleminin Batı'da ne şekilde algılandığını şu sözlerle aktardı: "İnşa etmek istediği kamu idaresinin AKP'nin devlet algısıyla örtüşmesini istiyor. Erdoğan'ın devletinde kamu hayatında dinin rolü olacak ama devlet üzerinde dini denetim olmayacak. Çünkü mollaların denetimde olan bir başkan olmak çıkarına değil."
Batı'nın yeni Türkiye algısı
Türkiye'deki güç mücadelesinin iç savaşın bazı unsurlarını taşıdığını söyleyen Janning, "Ancak modern, eğitimli, sivil elitler büyük bir hüsran yaşamakla birlikte savaş istemiyor. Birkaç nesil öncesini sembolize edenler karşısında çaresizler çok daha ileri dünyalara sahipler ve yaşananlar onlar için çok acı. Ülkeden ayrılırlar ama savaşmazlar. Çünkü bu kesim post modern bir kesim" dedi.
Janning, Batı'nın yeni Türkiye gerçeğini kabul etmekte, Türkiye ile angaje olmakta, sorumlu ve ılımlı bir süreci teşvik etmekte zorlandığını belirtti. Janning, "Bugüne kadar Batı'da 'Türkiye bizden birisi mi' sorusuna yanıt aranıyordu şimdi 'Türkiye ortağımız olabilecek mi' sorusuna yanıt aranıyor. İlişkiler şu aşamada ancak ortak çıkarlar zemininde devam edecektir" yorumunu yaptı.
'Diplomatik buz devri'
Alman Heinrich Böll Vakfı Türkiye Temsilcisi Kristian Brakel'a göre ise, Avrupa ile Türkiye arasında bir "diplomatik buz devri" var. Odaklanılan konulardan birinin, Erdoğan'ın ilan ettiği devletin yeniden inşası ile planlanan anayasal değişiklikler olduğuna dikkat çeken Brakel, "Ben Anayasa değişikliklerinin kabul edilebilir ölçüde olacağını, sorunların daha çok uygulamada yaşanacağını düşünüyorum. Ama bu süreçte Cumhuriyet'i ayakta tutan sütunlar devrilirse bu tabi ki AB için sorun teşkil eder" diye konuştu.
(mk/yk/rp)
