DİHA - Dicle Haber Ajansı

ALPER ATALAY / EREN DİNÇ

ANKARA (DİHA) - Türkiye’de birçok alanda olduğu gibi 2013 yılında politika alanında da büyük gelişmeler yaşandı. 2013 yılına damgasını vuran isim, PKK Lideri Abdullah Öcalan oldu. Öcalan tarafından başlatılan “çözüm süreci” kapsamında, Öcalan’ın Newroz’da yayınladığı bildiri halklar açısından milat olarak değerlendirilirken, 2013 yılında BDP ve HDP heyeti Öcalan ile 13 defa görüşme gerçekleştirdi. Gezi direnişi ile milyonların sesi sokağa yansıdı. Yıla damgasını vuran son gelişme ise 17 Aralık yolsuzluk operasyonu ile zirveye ulaşan ve AKP-Cemaat arasındaki kavgada ortaya dökülen kirli iktidar ilişkileri oldu.

Tartışmalarla dolu Türkiye siyasi tarihinde, 2013 yılında da birçok gelişme ve yoğun tartışmalar yaşandı. Kürt sorununa ilişkin gelişmeler yine Türkiye’nin ana gündemini belirlerken, bütçe görüşmeleri, Gezi olayları ve AKP ile Gülen Cemaati arasında yaşanan tartışma ise yılın öne çıkan gündemleri arasında yer aldı. 2013 yılı boyunca PKK Lideri Abdullah Öcalan avukatları ile hiç görüştürülmezken, BDP ve HDP heyetleri ise aynı yıl içine Öcalan ile 13 defa İmralı Adası’nda görüşme gerçekleştirdi. Yılın en önemli gündemi ise PKK Lideri Abdullah Öcalan tarafından yürütülen “çözüm süreci” oldu.

BDP heyetleri İmralı’ya gitmeye başladı

PKK’li ve PAJK’lı tutsakların 2012 yılında yaptığı açlık grevlerinin ardından PKK Lideri Abdullah Öcalan ile devlet heyeti arasında İmralı Adası’nda başlayan görüşmelerin ilerlemesi ile birlikte 3 Ocak tarihinde ilk BDP heyeti, İmralı Adası’na giderek PKK Lideri Öcalan ile görüştü. Görüşmeye DTK Eş Başkanı Ahmet Türk ve BDP Batman Milletvekili Ayla Akat Ata katıldı. Görüşmenin ardından umutlar artarken, DTK Eş Başkanı Türk görüşmeye ilişkin, 9 Ocak günü yaptığı açıklamada, “Bir diyalog, bir sürecin başlaması için bir iradenin ortaya çıkması olarak değerlendiriyoruz. Mutlaka bir müzakere de olacak; ama çözüm konusunda Sayın Öcalan bir iradeye sahip. Ama tasfiye mantığı gündeme geldiği zaman o zaman da vahim sonuçlarla karşı karşıya kalırız. Yani Kürt mücadelesini tasfiye etmeye yönelik bir politika yürütülürse, gerçekten kötü bir sonuç yaşarız. Devletin odaklanması tasfiyeye dönük olmamalı. Hak üzerinden çözüm aranırsa zaten zaman içinde silahlara gerek kalmaz" dedi. İmralı Adası’na ikinci heyet ise 23 Şubat tarihinde gitti. Heyette BDP Grup Başkan Vekili Pervin Buldan, HDP İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder ve BDP Diyarbakır Milletvekili Altan Tan yer aldı. Heyetlere dönem dönem hükümetin müdahaleleri olurken, heyetlerde kişiler değişse de hemen hemen her ay bir heyet İmralı Adası’na gitti. İmralı Adası’nda yapılan 13’üncü görüşme ise, 7 Aralık tarihinde gerçekleştirilirken heyette ise BDP Grup Başkan vekilleri Pervin Buldan ve İdris Baluken ile HDP İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder yer aldı.

Sakine Cansız, Leyla Şaylemez, Fidan Doğan…

Sürece ilişkin tartışmalar ve umutlar sürerken, 9 Ocak 2013 tarihinde Paris’te 3 Kürt kadın siyasetçi Sakine Cansız, Leyla Şaylemez, Fidan Doğan, Kürdistan Enformasyon Bürosu’nda vahşice katledildi. Katliam sonrasında yapılan operasyonda ise Ömer Güney tutuklandı. Paris’te 3 Kürt kadın siyasetçinin suikast ile katledilmesinin ardından Kürt Kültür Akademisi’nde yapılan taziyede konuşan BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, suikastın PKK Lideri Öcalan’a yapıldığını söyledi. 14 Ocak günü ise aileler İmralı Adası’na giderek yakınları ile görüştü. Görüşme sonrası yapılan açıklamada, PKK Lideri Öcalan, Paris'teki katliamla ilgili çok üzgün olduğunu belirterek, bunun ikinci bir Dersim katliamı olduğunu söyledi. "Bu katliamın bir işaret" olduğuna dikkat çeken Öcalan, katliamın sorumlularının bulunmasının sürece katkı sunacağını kaydetti. Katliamın ardından 3 Kürt kadının cenazeleri Diyarbakır’a getirilirken, yüz binlerce kişinin katıldığı cenaze töreninin ardından naaşlar memleketlerinde toprağa verildi.

Öcalan’ın Newroz mesajı ve tarihi vurgu

"Öcalan'a özgürlük Kürtlere statü" sloganıyla yaklaşık 2 milyon yurttaşın katıldığı tarihi Diyarbakır Newroz'unda PKK lideri Abdullah Öcalan'ın sürece dair mesajı okundu. Öcalan mesajında, "Silahlı direniş sürecinden, demokratik siyaset sürecine kapı açılıyor. Biz, onlarca yılımızı bu halk için feda ettik, büyük bedeller ödedik. Bu fedakarlıkların, bu mücadelelerin hiçbiri boşa gitmedi. Kürtler özbenliğini, aslını ve kimliğini yeniden kazandı. 'Artık silahlar sussun, fikirler ve siyasetler konuşsun' noktasına geldik. Yok sayan, inkar eden, dışlayan modernist paradigma yerle bir oldu. Akan kan Türküne, Kürdüne, Lazına, Çerkezine bakmadan insandan, bu coğrafyanın bağrından akıyor. Ben, bu çağrıma kulak veren milyonların şahitliğinde diyorum ki; artık yeni bir dönem başlıyor, silah değil, siyaset öne çıkıyor. Artık silahlı unsurlarımızın sınır ötesine çekilmesi aşamasına gelinmiştir. Tıpkı yakın tarihte Misak-i Milli çerçevesinde Türklerin ve Kürtlerin öncülüğünde gerçekleşen Milli Kurtuluş Savaşı'nın daha güncel, karmaşık ve derinleşmiş bir türevini yaşıyoruz" dedi. Öcalan’ın mesajının ardından yapılan tartışmalarda ise, mesajın önemine vurgu yapıldı.


Esir askerler, ateşkes ve geri çekilme

HPG, 13 Mart tarihinde elindeki asker, polis ve kaymakamı Türkiye'den Federal Kürdistan Bölgesi'ne giden heyete protokol karşılığında teslim etti. HPG Komuta Konsey üyesi Bawer Dersim, ellerindeki kamu görevlilerini bırakmalarının temel amacının insani olduğunu belirterek, "Hiçbir pazarlık söz konusu değildir. Tamamen önderliğimizin çağrısı ve KCK'nin istemi üzerine teslim etmeyi hareketimiz uygun görmüştür" diye konuştu. Esirlerin bırakılması ise sürecin ilk adımının tamamlanması olarak değerlendirildi. Dönemin KCK Yürütme Konseyi Başkanı Murat Karayılan, Almanya'nın Bonn kentindeki Newroz kutlamasına gönderdiği görüntülü mesajda, Öcalan’ın çağrısı üzerine KCK, PKK ve HPG olarak resmi ve açık bir şekilde ateşkes ilan ettiklerini açıkladı. 25 Nisan günü Kandil’de basın toplantısı düzenleyen dönemin KCK Yürütme Konseyi Başkanı Murat Karayılan, geri çekilmenin 8 Mayıs’ta başlayacağını açıkladı. Ardından HPG güçleri geri çekilmeye başladı. Geri çekilen ilk grup,14 Mayıs günü Kandil’e ulaştı. Geri çekilme sürecine ilişkin birçok merkezde halk ve sivil toplum kuruluşları tarafından izleme komisyonları oluşturuldu. Süreç içerisinde hükümetin üzerine düşen adımları atmaması üzerine 9 Eylül tarihinde açıklama yapan KCK, geri çekilmenin durduğunu, ancak ateşkes pozisyonunun korunacağını açıkladı.


Gezi direnişi

27 Mayıs günü İstanbul’un Beyoğlu ilçesinde bulunan ve sadece umumi hizmette kullanılmak koşulu ile tapuda İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne tahsis edilmiş olan Taksim Gezi Parkı’na ait İstanbul 6'ncı İdare Mahkemesi ve 2 Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu kararı olduğu halde Topçu Kışlası’nı Taksim Yayalaştırma Projesi çerçevesinde imar izni olmadan yeniden inşa etmesi protesto edildi. HDP İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder’in kepçenin önüne durması ile direnişe dönüşen eylem kısa bir sürede bütün İstanbul’a yayıldı. Ardından ise yüz binler Taksim Meydanı’na akın etti. Polis ise yoğun gaz ile kitleye müdahale etti. Müdahale direnişi daha da yükseltirken, binlerce yurttaş Gezi Parkı’na çadır kurarak eyleme başladı. Sabah saatlerinde belediye ekipleri ile polisin Gezi Parkı’nda bulunan çadırları yakması ise eylemleri farklı bir boyuta taşıdı. İstanbul’dan sonra özellikle Ankara’da uzun bir süreliğine binlerce yurttaş, Kızılay Meydanı başta olmak üzere Ankara’nın birçok yerinde eylemler düzenledi. Ankara’daki eylemlerde Ethem Sarısülük adlı yurttaş polislerin kurşunlarıyla ağır yaralanarak tedavi altına alındı. Sarısülük, 14 Haziran günü ise yaşamını yitirdi. Gezi protestoları sırasında polis şiddetine maruz kalan Ali İsmail Korkmaz, Abdullah Cömert, Mehmet Ayvalıtaş ve Ahmet Atakan adlı gençler yaşamını yitirdi. İçişleri Bakanlığı'nın 23 Haziran'da yaptığı açıklamaya göre, Bayburt ve Bingöl hariç 79 ilde düzenlenen eylemlere toplam 2.5 milyon kişi katılmış, bundan daha fazla kişi de sosyal ağlar üstünden destek vermiştir. Olaylar sonucunda 6 sivil ve 1 komiser hayatını kaybetmiş, 8 bin 163 kişi ise yaralanmıştır. Gezi protestoları sırasında ayrıca “duran insan” ve tencere eylemleri de gerçekleştirildi.

AKP ve cemaat arasındaki gerginlik ve taşlar yerinden oynuyor

AKP ile Gülen cemaati arasında MİT krizi ile başlayan gerilim, “dershanelerin kapatılacağı” tartışmasıyla doruk noktaya ulaştı. Dershane tartışmalarında hükümeti hedef alan cemaat ile hükümetin arası 2004 yılına ait MGK belgelerinin yayınlanması ile iyice açıldı. Ardından ise 17 Aralık günü İstanbul merkezli başlatılan yolsuzluk ve rüşvet operasyonu ile ipler tamamen koptu. Operasyon kapsamında bakan çocuklarının da aralarında bulunduğu 24 kişi tutuklandı. Hükümetin operasyona yanıtı ise emniyet dahil birçok kamu kurumunda görevden alma ve yer değiştirme oldu. Başbakan Erdoğan'la Fethullah Gülen arasında söz düellosuna da dönüşen gerilimde Erdoğan, "İninize girip hesap soracağız" derken Gülen, karşılığında beddua ederek, hükümete savaş ilan etti.

2013 yılında politika alanında öne çıkan gelişmeler ve tartışmalar şunlar oldu:

OCAK

4 Ocak: Temas ve Diyalog Grubu, Kürt sorununda yaşanan gelişmeler ve PKK Lideri Abdullah Öcalan ile yapılan görüşmelere ilişkin Adalet Bakanı Sadullah Ergin ile görüştü.

4 Ocak: AKP Genel Başkan Yardımcısı Hüseyin Çelik, PKK Lideri Abdullah Öcalan ile yapılan görüşmelerde tek amaçlarının silahların bırakılması olduğunu belirterek, “Silahların susması amaç değil. Amaç bırakılmasıdır” diye konuştu
10 Ocak: AKP Genel Başkan Yardımcısı Hüseyin Çelik, Paris’te katledilen Kürt siyasetçi kadınlara ilişkin konuştu. Bir yandan ellerinde kesin bilgilerin bulunmadığını söyleyen Çelik, öte yandan olayı PKK'ye yıkmaya çalışması dikkat çekti.

11 Ocak: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, PKK Lideri Abdullah Öcalan ile yapılan görüşmelere ilişkin, “Öcalan’a ev hapsi diye bir olay söz konusu değil. Bu konuda her şey kesin. Şimdi oraya televizyon konulacak. Talimatı önceden vermiştik” dedi.
11 Ocak: Paris’te katledilen 3 Kürt kadın siyasetçiye ilişkin konuşan Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç “Bu bir vahşettir, bu olayın bizi yoldan döndürmemesini diliyorum. Onlar böyle bir ölümü hiçbir zaman hak etmemişlerdir” dedi.

13 Ocak: Barış İçin Öcalan’a Özgürlük Platformu, İstanbul’da “Çözüm ve Müzakere Süreçlerinde Liderlerin Rolü” konulu bir konferans gerçekleştirdi. Konferansta Öcalan’a özgürlük mesajı verildi.

24 Ocak: Kamuoyunda anadilde savunma hakkı olarak bilinen düzenleme Meclis Genel Kurulu'nda kabul edildi. Düzenleme ile anadilde savunma hakkı tanınırken, tercüman ücretleri meselesi ise uzun süre tartışma konusu olmaya devam etti.

28 Ocak: - CHP İzmir Milletvekili Birgül Ayman Güler, "Türk ulusu ile Kürt milliyeti eş değil" yönündeki ırkçı söylemlerini Yugoslavya örneği ile savunmaya çalışırken, Kürtlerin ve Türklerin "insani boyutta" tartışmasız eşit olduğunu söyledi.

ŞUBAT

3 Şubat: PKK Lideri Abdullah Öcalan ile yürütülen görüşmeler hakkında konuşan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, istihbaratın kendisine verdiği bilgiler çerçevesinde Öcalan'ın verdiği mesajları çok önemli gördüğünü söyledi. İmralı Adası'na gitmesi beklenen ikinci grupta kimin olacağına Adalet Bakanı'nın karar vereceğini, ancak görüşmenin ne zaman olacağının belli olmadığını söyleyen Erdoğan, bir kez daha "Kürt sorunu yoktur" dedi

17 Şubat: İngiliz The Guardian gazetesinde Öcalan’a özgürlük talebiyle bir ilan yayımlandı.

26 Şubat: Partisinin grup toplantısında konuşan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, bir yandan ırkçı ve milliyetçi yaklaşımları kabul etmediklerini belirtirken, bir yandan ise kendilerinin yola çıkarken, tek millet, tek vatan, tek bayrak ve tek devlet dediklerini halen de bunu söylediklerini kaydetti.

28 Şubat: Öcalan ile İmralı Adası’nda yapılan görüşmeler Milliyet Gazetesi’nde yayınlandı. Görüşmelerin yayınlanmasının ardından tartışmalar yaşandı.

MART

3 Mart: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, PKK Lideri Abdullah Öcalan'ın avukatları ile görüştürülmemesini savunarak, avukatları ''yalan yanlış haber getirip taşıdıkları" iddiası ile görüştürmediklerini söyledi.

13 Mart: BDP Diyarbakır Milletvekilli Nursel Aydoğan, "PKK Lideri Abdullah Öcalan ve devlet arasında tarihi görüşmeler oluyor. Artık bu süreç diyalog ve müzakerelerden çıkartıp artık çözüm süreci diyoruz. İşte çözüm sürecinin ilk adımları atıldı" dedi.

13 Mart: HPG tarafından serbest bırakılan kamu görevlileri ve askerlere ilişkin açıklama yapan Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, şiddet ve silahın durması durumunda güvenlik politikalarından reform politikalarına geçişin kolay olacağını söyledi. Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ise, "Bu insani bir olaydır, sevinç duyuyoruz" dedi.

18 Mart: BDP heyeti üçüncü kez İmralı’ya gitti. Heyette BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, BDP Grup Başkan Vekili Pervin Buldan ve İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder yer aldı. Görüşme sonrası Öcalan’ın Newroz’a ilişkin tarihi bir çağrı yapacağı vurgulandı.

21 Mart: PKK Lideri Abdullah Öcalan'ın mesajına ilişkin açıklama yapan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, açıklamayı olumlu bulduğunu belirterek, Newroz alanında Türk bayrağının olması gerektiğini savundu.

25 Mart: Bakanlar Kurulu toplantısı ardından açıklama yapan Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, PKK'lilerin çekilme sürecinin düzen içinde gerçekleşeceğini belirterek, akil adamlar komisyonunda yer alacak isimler üzerine bir görüşmelerinin olmadığını söyledi.

22 Mart: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, "Cumhuriyet tarihimizin en önemli meselesi Kürt konusudur. Bu konunun, Türkiye'nin gündeminden çıkmasının ülkemizin önünü açacağına daima inandım. İnşallah iyi şeyler olmaya devam eder ve sağduyu, aklıselim hep hâkim olur ve bütün acılardan da ders çıkartılmış olur" dedi

27 Mart: TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, 28 Aralık 2011'de Federal Kürdistan Bölgesi sınırına Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) tarafından düzenlenen hava harekatı sonucunda 34 kişinin hayatını kaybettiği katliamla ilgili yaklaşık 15 aydır sürdürülen çalışma sonucunda hazırlanan Alt Komisyon Raporu'nu kabul etti. Alt komisyon üyesi BDP Mersin Milletvekili Ertuğrul Kürkçü, "Roboski'den gelen köylülerin vicdanında ulaşabileceğimiz en kötü sonuca ulaştık. 34 kere müebbet hapis gerektiren olay hakkında kişiler ile ilgili hiçbir açıklama yok" dedi

29 Mart: Başbakan Erdoğan, sürecin planlandığı gibi geliştiğini açıkladı. Başbakan, katıldığı bir televizyon programında İmralı cezaevinde Öcalan’ın kaldığı odanın şartlarının iyileştirildiğini ve daha fazlasının mümkün olmadığını savundu.

30 Mart: Başbakan Erdoğan, PKK’lilerin güçlerini silahlarıyla sınır dışına çekmesine izin verilmeyeceğini, bu nedenle PKK’lilerin silahlarını bırakarak geri çekilmesi gerektiğini söyledi.

NİSAN

3 Nisan: Başbakanlık, "çözüm süreci"nde aktif rol üstlenecek 63 kişilik Akil İnsanlar Heyeti'ni belirledi. Akil İnsanlar listesi 9'ar kişilik 7 bölgesel gruptan oluştu.

3 Nisan: BDP heyeti dördüncü kez İmralı’ya gitti. Heyette, BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve milletvekilleri Pervin Buldan ile Sırrı Süreyya Önder yer aldı.

3 Nisan: “Çözüm süreci”ne katkıda bulunması için 63 kişilik “Akil İnsanlar Heyeti” oluşturuldu..

4 Nisan: Kürt sorununun çözümü için başlayan yeni süreç kapsamında oluşturulan "Akil İnsanlar Komisyonu" ilk toplantısını Beşiktaş Dolmabahçe'de bulunan Başbakanlık Çalışma Ofisi'nde gerçekleştirdi. Toplantıda heyet bölgelerine göre ayrılırken, çalışma prensiplerini belirledi.

9 Nisan: TBMM’de CHP ve MHP'nin katılmadığı oylama sonucunda AKP ve BDP’nin desteğiyle kamuoyunda “Çözüm Süreci Komisyonu” olarak bilinen Toplumsal Barış Yollarının Araştırılması ve Çözüm Sürecinin Değerlendirmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu kuruldu.

11 Nisan: Kamuoyunda dördüncü yargı paketi olarak bilinen İnsan Hakları ve İfade Özgürlüğü Bağlamında Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı.

14 Nisan: BDP, koruculuk sisteminin kaldırılmasıyla ilgili kanun teklifi verdi. AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hüseyin Çelik, İsrail’in Mavi Marmara saldırısından dolayı özür dilemesinin çözüm süreciyle ilgili olmadığını ifade etti.

14 Nisan: Beşinci BDP heyeti İmralı’ya gitti. Heyette BDP Grup Başkan Vekili Pervin Buldan ve BDP İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder yer aldı.

18 Nisan: Öcalan’ın çözüm süreci konulu mektubunu taşıyan BDP heyeti mektubu Kandil’e ulaştırdı. ABD’de yayımlanan Time dergisi 2013 yılında dünyada en etkili yüz kişilik listesine PKK Lideri Abdullah Öcalan’ı dahil ederken, Öcalan’la ilgili tanıtım yazısını kaleme alan Gerry Adams, yazıda Öcalan’ın hapiste kaldığı süre zarfında barışın sesi haline geldiğini belirterek, Öcalan’ın serbest kalması gerektiğini kaydetti.

21 Nisan: KCK, AB ve ABD başta olmak üzere tüm uluslararası güçler ve devletlerden kendisini “terör örgütü” listelerinden çıkarma çağrısı yaptı.

25 Nisan 2013: Kandil’de basın toplantısı düzenleyen Murat Karayılan, Türkiye sınırları içindeki HPG’lilerin geri çekilmesinin kademeli gruplar halinde 8 Mayıs'ta başlayacağını duyurdu.

30 Nisan: Kamuoyunda "4. Yargı Paketi" olarak bilinen "6459 sayılı İnsan Hakları ve İfade Özgürlüğü Bağlamında Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun", Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

MAYIS

1 Mayıs: Kürdistan Federal Bölgesi Başbakanı Neçirvan Barzani, “çözüm süreci”ni desteklediklerini açıkladı.

7 Mayıs: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, KCK'nin çekilme tarihini açıklamasını yanlış bulduğunu savunarak, "Esas olan silahların bırakılmasıdır" dedi.

7 Mayıs: BDP Eş Genel Başkanı Gültan Kışanak, hasta tutsakların durumuna dikkat çekerek, hasta tutsakların derhal bırakılmasını istedi. AKP'nin samimiyetinin çok sorgulandığını ve bu konuda halktan sorular aldıklarını ifade eden Kışanak, "AKP'ye güvenerek yola çıkmıyoruz. Kendinize güvenin. Örgütünüze güvenin. Barıştaki ısrarınıza, mücadeledeki kararlılığınıza güvenin. Mücadelenize güvenin" diye konuştu.

8 Mayıs: HPG'lilerin çekilmesine ilişkin açıklama yapan DTK Eş Başkanı Ahmet Türk, "Gerilla görevini başarıyla yerine getirdi, şimdi artık sıra Kürt ve Türk siyasetçileri ve Kürt halkındadır. Yarınlarımızı düşünüyorsak, savaşsız bir yarın istiyorsak bütün yüreğimizle bu süreci desteklemeliyiz ve sahip çıkmalıyız" dedi.

9 Mayıs: Irak Dışişleri Bakanlığı, Türkiye'den çekilen HPG’lilerin Irak topraklarına girmesine karşı olduklarını açıkladı.

10 Mayıs: Kürt halkının halk olmaktan doğan haklarını istemesinin ve bunların verilmesinin taviz olmadığını belirten BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, "Bir devlet bir halkın haklarını gasp etmişse, bu hakların istenmesi ve verilmesi de taviz olmaz. Kürt halkını çaresizliğe mahkum ederseniz o halk başka seçenekler, seçecektir" dedi.
10 Mayıs: CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, sürecin PKK’nın değil, hükümetin belirleyeceği kapsayıcı bir yöntemle yürütülmesi gerektiğini savundu.

12 Mayıs: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Başdanışmanı Yalçın Akdoğan, eve dönüş yasasının esnetilebileceğini açıkladı.

14 Mayıs: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, çeşitli temaslarda bulunmak amacıyla ABD’ye gitti.

HAZİRAN

5 Haziran: Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Başbakanlık Yeni Bina'da Taksim Platformu üyelerini kabul etti.

7 Haziran: Şırnak ve ilçelerinde karakol ve barajlar yapımının hızlandırılmasına ilişkin protestolar gerçekleştirildi.

7 Haziran: BDP heyeti altınca defa İmralı Adası’na giderek PKK Lideri Abdullah Öcalan ile görüştü. Heyette BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve BDP Grup Başkan Vekili Pervin Buldan yer aldı. Görüşme sonrası yapılan açıklamada, PKK Lideri Abdullah Öcalan'ın, "Gezi Parkı direnişini selamlıyorum. Halk meydanı Ergenekon ve ulusalcılara bırakmamalı" dediği belirtildi.

10 Haziran: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, alkolle ilgili düzenlemeleri de içeren 6487 sayılı "Bazı Kanunlar ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun"u onayladı.

12 Haziran: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Gezi Parkı olaylarıyla ilgili oluşturulan bir grubu AK Parti Genel Merkezi'nde kabul etti. Başbakan Erdoğan, daha sonra bazı sanatçılarla da görüştü

13 Haziran: PKK Lideri Abdullah Öcalan ile görüşen BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve BDP Grup Başkan Vekili Pervin Buldan, KCK yetkilileri ile görüşme gerçekleştirdi.

15 Haziran: Diyarbakır'da “Kuzey Kürdistan Birlik ve Çözüm Konferansı” yapıldı. Konferansın sonuç bildirgesinde PKK Lideri Abdullah Öcalan’a özgürlük talep edildi.

21 Haziran: BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, “çözüm süreci”nde ikinci aşamaya geçildiğin açıkladı.

22 Haziran: MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, HPG’lilerin geri çekilmediğini bunun tersine şehirlerde örgütlendiğini ileri sürdü.

24 Haziran: Dönemin KCK Yürütme Konseyi Başkanı Murat Karayılan, süreç sonunda Öcalan’ın serbest kalacağını söyledi.

24 Haziran: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, son günlerde yaşanan olaylarda polislere karşı sistemli ve tertipli bir kampanya başlatıldığını iddia ederek, polisin demokrasi ve hukuk testinden başarı ile geçtiğini öne sürdü. Erdoğan, "Polisimiz, bir başka ülkede yaşansa, asla tahammül edilmeyecek saldırılara, tahriklere, hukuk dışına kesinlikle çıkmadan gösterilere karşı koymuş, adeta kahramanlık destanı yazmıştır" dedi

26 Haziran: Akil İnsanlar Heyeti, süreç hakkında hazırladıkları raporları Başbakan Erdoğan’a sundu. Raporda sürecin ilerlemesine ilişkin birçok talep yer aldı. Raporlara karşın Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, HPG’lilerin sadece yüzde 15’inin çekildiğini savundu.

27 Haziran: Hükümetin ikinci aşamaya ilişkin adım atmamsından dolayı BDP meydanlara çıkacağını açıkladı.

28 Haziran: Diyarbakır’ın Lice ilçesinde yeni karakol yapılmasını protesto eden kitleye askerler tarafından ateş açılması sonucunda Medeni Yıldırım yaşamını yitirdi.

30 Haziran: BDP’nin “hükümet adım at” sloganı ile Diyarbakır’da düzenlediği yürüyüşe polis müdahale etti.

TEMMUZ

1 Temmuz: Mehmet Öcalan, görüşme gerçekleştirdiği PKK Lideri Abdullah Öcalan'ın boğazında, burnunda ve ağzında yanmalar olduğunu söyleyerek, Öcalan'ın bağımsız bir doktor heyeti istediğini aktardı.

2 Temmuz: PKK Lideri Abdullah Öcalan, kardeşi ile yaptığı görüşmede, "Sürecin birinci aşaması benim için 1 Haziran'da tamamlanmıştır. Başkaları için tamamlanmamış olabilir. İkinci aşamaya da başlamak üzereyiz; ama fazla gelişmeler olamıyor. Bu süreç tek taraflı da yürütülmez. Bir an önce adım atılmalıdır" dedi.

2 Temmuz: BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, PKK Lideri Abdullah Öcalan'ın sağlığıyla ilgili kaygılarının kişisel olmadığına vurgu yaparak, Öcalan'ın bir görüşmede "Sürecin merkezinde ben varım, çağrıyı ben yaptım, ben başlattım. Bu süreç selamete ulaşmadan benim burada çat diye kalbim dursa süreç ne olacak?” dediğini aktardı.

2 Temmuz: AKP Diyarbakır Milletvekili Galip Ensarioğlu, “çözüm süreci”nin başlamasından bu yana 2 bin 200 kişinin HPG saflarına katıldığını söyledi.

4 Temmuz: DTK Eş Başkanı Ahmet Türk ile BDP Eş Genel Başkanı Gültan Kışınak, KCK yetkilileriyle görüşmek üzere Kandil'e gitti.

10 Temmuz: KONGRA GEL 9. Genel Kurulu'nda değişikliğe gidilen KCK sisteminde KCK Yürütme Konseyi eş başkanlığına Cemil Bayık ve Besê Hozat getirildi.

21 Temmuz: BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve BDP Grup Başkan Vekili Pervin Buldan, PKK Lideri Abdullah Öcalan ile görüşmek üzere İmralı Adası'na gitti.

22 Temmuz: Radikal gazetesi Ankara Haber Müdürü Ömer Şahin, PKK Lideri Abdullah Öcalan'ın "Aslında İmralı'da bir basın buluşmasıyla kamuoyunu doğrudan bilgilendirme imkânım olursa sürecin sağlıklı ilerlemesi hususunda ciddi katkılarım olabilir" açıklamasının ardından Öcalan ile görüşmek için Adalet Bakanlığı'na başvuruda bulundu.

26 Temmuz: PKK Lideri Abdullah Öcalan, hükümetin Ekim ayına kadar adım atmaması durumunda ateşkesin bozulacağını açıkladı.

AĞUSTOS

7 Ağustos: BDP Grup Başkan Vekili Pervin Buldan, “çözüm süreci”nin üçüncü aşamasında PKK’lilerin de siyaset yapması gerektiğini söyledi.

12 Ağustos: PYD Eş Başkanı Salih Müslim, Türkiye’ye gelerek Dışişleri Bakanlığı ve MİT yetkilileri ile temaslarda bulundu.

15 Ağustos: KCK Genel Başkanlık Üyesi Murat Karayılan: “Müzakereler gelişmezse tehlikeli bir süreç başlar. Türk Hükümeti Rojava’nın durumunu büyüttü. Bu Kürt halkının Rojava’daki egemenliğini bitirmeye dönük bir plandır. Türkiye bu politikayı yürütmezse savaş 2 günde biter” dedi.

15 Ağustos: PKK'nin 15 Ağustos 1984 yılında silahlı mücadeleyi başlattığı Eruh ve Şemdinli atılımı birçok merkezde kutlandı.

15 Ağustos: Rojava’da özerk bir yönetimin oluşturulması için proje hazırlıkları hızlandı. Projede Rojava’da geçici bir yönetim ve daha sonra da bütün birleşenlerini kapsayacak bir meclisin kurulması hedeflendi.

16 Ağustos: KCK Yürütme Konseyi Eş Başkanı Cemil Bayık, Öcalan'ın istediği sekiz komisyonun bir an evvel kurulması gerektiğini açıkladı.

17 Ağustos: BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve BDP Grup Başkan Vekili Pervin Buldan, İmralı Adası’na giderek PKK Lideri Abdullah Öcalan ile görüştü. Görüşme sonrası yapılan açıklamada, PKK Lideri Abdullah Öcalan, "Bu aşamaya kadar benim konumuma araçsal bir değer biçilmesini anlamlandırdım, ancak bundan sonra benim konumumun araçsal olmaktan çıkıp stratejik bir konuma evrilmesi gerekmektedir. Türkiye'nin iç sorunlarına da, bölgede Suriye başta olmak üzere yaşanan sorunlara da çözüm noktasında katkı sunabilmem için konumumun stratejik olarak ele alınması zorunludur" dedi.

27 Ağustos: KCK Yürütme Konseyi Eş Başkanı Cemil Bayık, 1 Eylül'e kadar somut bir adım göremedikleri takdirde çekilmeyi durduracaklarını, sınır dışına çıkan silahlı güçlerin geri döneceğini söyledi.

29 Ağustos: İçişleri Bakanı Muammer Güler, “çözüm süreci”ne ilişkin, “birinci aşama olarak öngördüğümüz çerçevede beklenen neticeye ulaşıldığı söylenemez” dedi.

EYLÜL

1 Eylül: BDP, 1 Eylül Dünya Barış Günü dolayısıyla Diyarbakır'da miting düzenledi. Mitinge, PYD Eş Başkanı Asya Abdullah ve beraberindeki
heyette katıldı.

2 Eylül: -Türk-İş Genel Başkanı Mustafa Kumlu istifa etti.

4 Eylül: PYD Eş Başkanı Asya Abdullah, ABD ve müttefiklerinin Suriye'ye yönelik gerçekleştireceği olası saldırıya ilişkin, "Rojava'da rejimin her hangi bir kurumu yoktur. Eğer saldırı rejimin kurumlarına değil de Rojava'ya yapılırsa, o zaman rejimin hedef alınmadığını aksine işin içinde farklı planların olacağını düşünürüz" değerlendirmesi yaptı.

8 Eylül: Ankara’nın Mamak ilçesinde yapımına başlanan “Cami ve Cemevi"nin yapılmasına halktan tepkiler geldi. Çıkan olaylarda birçok kişi yaralanırken, 16 kişi de gözaltına alındı.

9 Eylül: BDP, HDP ile seçimlere ayrı ayrı katılacağını açıkladı.

10 Eylül: BDP Grup Başkan Vekili İdris Baluken, sürecin ilerlemesi adına Meclis'in derhal açılması ve gerekli demokratikleşme adımlarının bir an önce yasallaşması gerektiğini belirtti.

12 Eylül: İçişleri Bakanı Muammer Güler, Hatay'ın Armutlu Mahallesi'nde düzenlenen protestolara katılan Ahmet Atakan’ın yüksekten düşerek hayatını kaybettiğini iddia etti.

16 Eylül: Suriye'ye yönelik angajman kuralları uygulandı. Sınır ihlali yapan M-17 tipi Suriye helikopteri TSK tarafından düşürüldü.

15 Eylül: BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve BDP Grup Başkan Vekili Pervin Buldan, PKK Lideri Abdullah Öcalan ile görüşmek için İmralı Adası'na gitti. Görüşme sonrası Öcalan adına yapılan yazılı açıklamada, "Bir yıl önce başlattığımız diyalog sürecini bundan böyle yeni bir formatla yani anlamlı bir müzakereye evrilterek, derinleştirerek sürdürmek gerektiğini düşünüyorum. Özellikle devletin, derinlikli bir müzakere için yeterli araçları ve imkânları yaratması sürecin ilerlemesi için elzemdir" ifadeleri yer aldı.

17 Eylül: KCK Yürütme Konseyi Eş Başkanı Cemil Bayık, çözüm sürecinde hükümetin kendilerine verdiği sözleri tutmadığını açıkladı.

23 Eylül: PKK Lideri Abdullah Öcalan'ın kardeşi Mehmet Öcalan, İmralı Adası'nda gerçekleştirdiği görüşmenin ardından Gemlik'e döndü. Öcalan'ın BDP heyetine her şeyi anlattığını belirten Mehmet Öcalan, "Fazla diyeceğimiz bir şey yoktur" dedi

27 Eylül: Kuzey Kürdistan Birlik ve Çözüm Koordinasyonu, Başbakan Erdoğan'ın bizzat kendisi tarafından açıklanan "Demokratikleşme paketi" öncesinde, Kürtlerin taleplerini ve beklentilerini kamuoyu ile paylaştı. Talepler arasında PKK Lideri Abdullah Öcalan'ın güvenlik, sağlık ve özgürlük koşulları sağlanması, PKK kadrolarının siyasal hayata katılabilmesi, anadilde eğitim ve siyasi tutsakların serbest bırakılmasının sağlanması yer aldı.

30 Eylül: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, “Demokratikleşme Paketi”ni açıkladı.

EKİM

4 Ekim: Rojava'ya geçmek için Hewler'de Federal Kürdistan Bölge hükümetinden izin almayı bekleyen DÖKH heyetinde yer alan DTK Eş Başkanı Aysel Tuğluk, Türkiye'nin Suriye'de sırf Kürtlere düşmanlığından dolayı savaş çığırtkanlığı yaptığını ve çete gruplarını desteklediğini söyledi. Federal Kürdistan Bölge hükümetinin de Rojava'ya ilişkin yanlış bir siyaset izlediğini belirten Tuğluk, "Güney Kürdistan hükümeti Rojava'da halkın ortaya çıkan güç ve iradesini tanımalı ve destek vermelidir" dedi.

7 Ekim: İmralı'da kardeşi Mehmet Öcalan ile görüşen PKK Lideri Abdullah Öcalan, hükümetin hazırladığı paketin kendileriyle ilgili olmadığını belirterek, "Şu aşamada benim yapabileceğim bir şey yoktur. Düşüncelerimi 15 Ekim'de açıklayacağım" dedi.

8 Ekim: Başörtüsü kamuda serbest oldu.

8 Ekim: AKP'nin açıkladığı "demokratikleşme paketi" ile ortada hiçbir süreç kalmadığını teyit etmiş olduğunu söyleyen BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, AKP için "Kendi başlattıkları sürecin arkasında duramıyor olmak, siyasi korkaklıktır" dedi

22 Ekim: PKK Lideri Abdullah Öcalan ile görüşen kardeşi Mehmet Öcalan, Abdullah Öcalan'ın sürece ilişkin, "Bu aşamada sürecin devamı için ben hazırım. Zaten gereken bazı şeyleri devlet heyetine aktardım. Devlet heyeti hala bana dönüş yapmadı. Gelir mi gelmez mi bilemiyorum. Benim açımdan süreç yeni bir yapı ile yeni bir şekil ile devam etmeli. Şayet devlet heyeti gelirse onlar ile tartışırız ve sürecin nasıl ilerlemesi gerektiğini onlar ile konuşuruz. Eğer devlet heyeti gelmez ise, zannederim onlar açısından süreç bitmiştir ve dolayısı ile bizim açımızdan da biter" dediğini belirtti.

22 Ekim: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, İmralı Adası'na gidecek olan heyetin kararının hükümete ait olduğunu belirterek, "İster gönderir ister göndermez. Hiçbir zaman şu ya da bu nedenle hükümete kimsenin rota çizme yetkisi yoktur" dedi.

26 Ekim: BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, PKK Lideri Abdullah Öcalan tarafından başlatılan çözüm sürecinin geldiği aşamada, Öcalan'ın önerdiği "Derinlikli müzakere"nin başlatılabilmesi için Öcalan'ın dışarıyla bağlantısının güçlendirilmesi, yine Öcalan'ın önerdiği 8 başlıklı komisyonların kurulması ve "izleme kurulu"nun oluşturulması gerektiğini söyledi. Demirtaş, Başbakan Erdoğan'ın BDP heyetine ilişkin söylemlerine ise, "İsim hiç önemli değil, fakat hükümetin heyetimize bir müdahalesi, heyetlerimizin İmralı'ya gitmemesi demektir, bu aşamadan sonra" diye belirtti.
26 Ekim: Halkların Demokratik Kongresi (HDK) 3. Genel Kurulu "Umuda yolculuk" şiarı ile gerçekleşti.

27 Ekim: Halkların Demokratik Partisi (HDP) 1. Olağanüstü Kongresi, “Bu daha başlangıç” sloganı ile gerçekleştirildi. Kongreye mesaj gönderen PKK Lideri Abdullah Öcalan "Türkiyeli yoldaşlarımız Kemal Pir, Hayri Durmuş ve Mazlum Doğan'ın anılarının bu kongrede yaşam bulacağına inanıyorum. HDP oluşumu mücadele tarihimizde Haki Karer'in şahadetinden sonra aldığımız partileşme kararı kadar tarihsel öneme sahiptir" dedi.

KASIM

9 Kasım: BDP Grup başkan vekilleri İdris Baluken ve Pervin Buldan ile HDP İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder, İmralı Adası’na giderek PKK Lideri Abdullah Öcalan ile görüştü. Görüşme sonrasında Öcalan'ın "Çözüm süreci ciddi bir aşamaya gelmiştir. Süreç halen devam etmekle beraber bir sırat köprüsü üzerindedir. Bütün olumsuzluklara rağmen tek yanlı da olsa barış iradesini sürdürme kararlılığımız vardır" dediği belirtildi.

15 Kasım: PKK Lideri Abdullah Öcalan ile görüşen BDP ve HDP heyeti, Kandil'e giderek KCK yetkilileri ile görüştü.

19 Kasım: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, partisinin grup toplantısında Diyarbakır'a yaptığı ziyarete geniş yer ayırdı. CHP, MHP ve BDP'yi suçlayan Erdoğan, "Türkiye'nin yakın tarihi MHP ve CHP'nin çizdiği tarih değildir. Bize 'bölücü' diyorlar. Peki Mustafa Kemal de mi bölücü, o zamanın Meclis mebusları da mı 'Kürdistan' kelimesini kullandıkları için bölücü?" dedi.

21 Kasım: BDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, farklı heyetlerin PKK Lideri Abdullah Öcalan ile görüşmesinin sürecin olumlu ilerleyebilmesi açısından önemli olduğunu belirterek, bir an önce farklı heyetlerin İmralı'ya gitme koşullarının yaratılması gerektiğini söyledi.

25 Kasım: BDP tarafından Toplumsal Barış Yollarının Araştırılması ve Çözüm Sürecinin Değerlendirilmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu'nun hazırladığı taslak rapora ilişkin eleştiri metni açıklandı. BDP taslak rapor için, "Raporun hemen hemen her yerinde sorun denmesine rağmen soruna bir isim konulmamıştır. Sorunun Kürt ve Kürdistan merkezli olması gerekirken tamamıyla bu bağlam belirsiz kılınmıştır. Raporda dikkat çeken hususlardan biri de çözüm sürecinin tamamıyla AKP tarafından başlatıldığı, süreçte PKK ve Sayın Öcalan'ın rolü göz ardı edilmiştir. Raporun değerlendirme ve sonuç kısmı, sadece temenni ve genel belirlemelerden oluşturulmuş, somut hiçbir çözüm pratiği ve çözüm sürecinin önünü açacak bir yol haritası belirlenmemiştir" değerlendirmesinde bulundu.

ARALIK

2 Aralık: Kamuoyunda “çözüm komisyonu” olarak bilinen Toplumsal Barış Yollarının Araştırılması ve Çözüm Sürecinin Değerlendirmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu hazırladığı raporu açıkladı. BDP ise rapora sert tepki gösterdi.

2 Aralık: Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Bülent Arınç, dershanelerin dönüşümü konusunun ocak ayı içinde mümkün olursa TBMM gündemine geleceğini belirterek, "Bu dönüşüm sürecinin sağlıklı olması için 2 yıllık süre öngörüyoruz. Yani Eylül 2015. Eylül 2015 demek, 2015-2016 yeni eğitim öğretim yılının başladığı tarih. O tarihte dershanelerin okullaşma sürecindeki son noktaya gelmesini arzu ediyoruz" dedi. Arınç, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın, yerel seçimlerde aday olan bakanların görevini bırakması gerektiğini düşündüğünü, Aralık sonuna kadar kabine revizyonu yapılabileceğini bildirdi.

4 Aralık: BDP, AKP tarafından hazırlanan 2014 bütçesine ilişkin muhalefet şerhi yayınladı. Muhalefet şerhinde, bütçenin yoksulun, emekçinin, köylünün ve halkların bütçesi olmadığına vurgu yaparak, bütçenin hükümetin askeri harcamaları kısmak gibi bir niyetinin olmadığını ortaya koydu.

5 Aralık: “Demokratikleşme Paketi” Meclis’te kabul edildi. Paket tartışmalara neden oldu.

6 Aralık: 20 milyar 359 milyon TL olan 2013 bütçesi, 2014 yılı için yüzde 7 artışla 21 milyar 815 milyon TL'ye yükseltilirken, MİT'in bütçesi 1 milyar 59 milyon TL'ye Emniyet'in bütçesi ise 16 milyar 557 Milyon TL'ye yükseltiliyor.

7 Aralık: BDP Grup Başkan vekilleri Pervin Buldan ve İdris Baluken ile HDP'nin Müzakere ve Çözüm Sürecinden Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Sırrı Süreyya Önder'den oluşan heyet, İmralı Adası’na giderek PKK Lideri Abdullah Öcalan ile görüştü. Heyetle görüşen PKK Lideri Öcalan'ın ilk mesajı, "Gever'deki katliamı nedeniyle aileler ve halka başsağlığı diliyorum, halkımız provokasyonlara karşı duyarlı olmalı" oldu.

9 Aralık: Tutuklu CHP Milletvekili Mustafa Balbay tahliye uzun bir aradan sonra tahliye edildi.

10 Aralık: TBMM Genel Kurulu’nda 2014 Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısı görüşmeleri başladı.

20 Aralık: TBMM Genel Kurulu’nda bütçe görüşmeleri tamamlandı.

24 Aralık: BDP, 2014 yerel seçimlerine katılacak kadın adayları Diyarbakır'da düzenlediği toplantı ile açıklarken, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi başkanlığı için Gültan Kışanak aday gösterildi.

(iya/fk)